20 ਜੁਲਾਈ, 1969 ਨੂੰ ਚੰਦ ‘ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਨੀਲ ਆਰਮਸਟ੍ਰਾਂਗ ਨੇ ਉੱਥੇ ਉਤਰਦੇ ਹੀ ਕਿਹਾ ਸੀ, “ਇਹ ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਕਦਮ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਲਈ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਛਾਲ ਹੈ।” ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਕ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਕਹਾਵਤ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ।ਉਸ ਘਟਨਾ ਦੇ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਬੁੱਧਵਾਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ‘ਤੇ ਉਤਰਿਆ ਹੈ।
ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਕਰਮ ਲੈਂਡਰ ਦੀ ਢਲਾਣ ਵਾਲੀ ਪੌੜੀ ਤੋਂ ਉਤਰ ਕੇ ਮੂਨ ਰੋਵਰ ‘ਪ੍ਰਗਿਆਨ’ ਨੇ ਵੀ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ‘ਪ੍ਰਗਿਆਨ ਸੰਭਾਵਿਤ, ਪ੍ਰਤੀ ਸੈਕਿੰਡ ਅੱਗੇ ਹੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਿਰੀਖਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਗੱਲ ਵਿਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਛਾਤੀ ‘ਤੇ ਇਹ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਕਦਮ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ (ਲੂਨਰ ਇਰੋਨਾਮੀ) ਵਿਚ ਇਕ ਲੰਬੀ ਛਾਲ ਹੈ।
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੌਜੂਦਾ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, “ਭਾਰਤ ਦੀ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਲੈਂਡਿੰਗ ਦਰਅਸਲ, ਇੱਕ ਵੱਡਾਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕਦਮ ਹੈ।” ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਵੇਲੇ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਆਂ-ਨਵੀਆਂ ਇਬਾਰਤਾਂ ਲਿਖਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਪੈਸਾ ਖਰਚ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਰੂਸ, ਚੀਨ ਜਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਧਰੁਵ ‘ਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ‘ਚ ਯਤਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸਫ਼ਲਤਾ ਇਸ ਲਈ ਨਵੀਆਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹੇਗੀ।ਰਾਮਨਾਥਨ ਨੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ, “ਚੰਦਰਯਾਨ ਦੀ ਇਸ ਸਫ਼ਲਤਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਚੰਦਰ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤੀ (ਲੂਨਰ ਜਿਓਪੌਲੀਟਿਕਸ) ਲਈ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ।”
ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਕੀਮਤੀ ਖਣਿਜ ਜਾਂ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਬਾਲਣ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵੀ ਮਿਲ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੇ ਵੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮਾ ‘ਤੇ ਮੁਹਿੰਮ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮੌਜੂਦਾ ਪਿਛੋਕੜ ‘ਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਪੁਲਾੜ ਯਾਨ ਚੰਦਰਯਾਨ-3 ਦੀ ਸਫ਼ਲਤਾ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪੈਨਲ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ‘ਤੇ ਲਿਆਵੇਗੀ, ਯਾਨਿ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦੌੜ ‘ਚ ਇਸ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਰੱਖੇਗੀ।
Leave a Reply